1) Berkshire Hathaway (BRK) có hạ thấp suất thu hồi vốn (Hurdle Rate) khi công ty trở nên ngày càng lớn mạnh?
Warren Buffett (WB): BRK không đặt ra cho mình suất thu hồi vốn. Khi vốn chủ sở hữu ngày càng lớn, bạn sẽ càng cảm thấy khó để có thể đạt được những suất sinh lời nổi trội. Nếu tôi quản lý 1 triệu đôla, tôi sẽ đạt suất sinh lợi tốt hơn là quản lý 210 tỷ đôla (giá trị ròng của BRK hiện tại). Quy mô là kẻ thù của kết quả hoạt động. Tuy nhiên, tôi vẫn quản lý 210 tỷ đôla hơn là 1 triệu đôla.
2) Trong quá khứ, ông đã từng chia sẻ, triết lý đầu tư của ông nghiêng 85% theo phong cách Benjamin Graham, và 15% theo phong cách Philip Fisher. Tỷ lệ này đến nay có gì thay đổi không?
WB: Tôi đã phát triển chiến lược đầu tư của mình dưới sự chỉ dẫn của Graham. Tôi theo học tại trường Đại học Columbia, và học hỏi từ Graham. Theo cách tiếp cận của Graham, bạn không thể thua lỗ theo thời gian. Cách tiếp cận này rất định lượng, và bạn phải thực hiện nghiêm túc chúng. Tuy nhiên, quan điểm đầu tư này lại càng trở nên khó ứng dụng khi quy mô đầu tư của bạn ngày càng lớn, nguồn tiền ngày càng dồi dào. Tốt hơn là mua những doanh nghiệp hoạt động tuyệt vời ở mức giá hợp lý, hơn là mua những doanh nghiệp bình thường ở giá thấp.
Với cách tiếp cận “xì gà,” bạn có thể tìm thấy những mẩu xì gà vụn trên sàn, nhặt lên, và quẹt lửa, ít ra bạn cũng có thể tận hưởng chút ít gì từ những thứ miễn phí như thế này. Bạn có thể tiếp tục làm việc này, và nhận những thứ miễn phí như xì gà vụn. Tôi đã áp dụng cách này. Tôi tìm kiếm các cổ phiếu rẻ một cách định lượng. Sau khi tiếp xúc với Fisher và Charlie, tôi bắt đầu tìm kiếm những công ty tốt hơn. Trước đây tôi kết hợp cả hai phương pháp này, nhưng giờ chúng tôi đang tìm kiếm những công ty tốt, chứ không hẳn các công ty rẻ. Ngành đường sắt rất tiềm năng, và chúng sẽ tốt lên trong 10 năm và 100 năm tới. Burlington Northern hiện đang kiếm được 6 tỷ đô lợi nhuận trước thuế, so với mức 3 tỷ đô mà công ty làm ra ở thời điểm cách đây vài năm, khi chúng tôi mua nó. Hiện tại, tôi nghiên nhiều hơn về phong cách đầu tư của Fisher, và ít áp dụng phương pháp của Graham, vì chúng tôi phải quản lý nhiều tiền hơn. Với vốn nhỏ, chúng tôi có thể tìm kiếm những cổ phiếu rẻ, cho biên lợi nhuận khả quan hơn.
Khi tôi rời trường học, tôi đọc báo cáo thường niên của Moody không sót một trang nào. Tôi lật đến trang 1433, và tôi biết mình đã tìm được những công ty tốt được mô tả ở đây. Công ty bảo hiểm Western vào năm 1951 kiếm được 29,09 đô trên một cổ phiếu, và trước đó một năm, mức lợi nhuận trên một cổ phiếu là 21,66 đô. Giá cổ phiếu được giao dịch ở mức từ 3 đến 13 đô trong vòng 12 tháng trước đó. Mức giá khi tôi phát hiện ra cổ phiếu này là 16 đô, ít hơn 1 lần so với lợi nhuận (Xem thêm: Phương pháp định giá cổ phiếu P/E ở thư viện của FGate). Cách đây vài năm, vào năm 2004, tôi được khuyên nên để ý hơn đến Hàn Quốc. Tôi nhận một quyển sách từ Citigroup mà mỗi trang của nó mô tả cụ thể về một cổ phiếu, giá sổ sách, lợi nhuận trên một cổ phiếu. Quyền này đề cập tất cả các công ty niêm yết ở Hàn Quốc. Tôi đã đọc hết nó, và phát hiện ra tầm 20 công ty (trong số đó có trang trại hoa Day-Han) mà nếu không có ai nói, bạn không thể tin được ở mức giá chúng được giao dịch. Tôi tìm thấy 20 công ty như thế trong một buổi chiều, và đã mua một vài trong số chúng, nhưng vì tôi không có đầy đủ thông tin nên không thể tiến thêm một bước cao hơn. Nếu bạn mua 20 cổ phiếu ở mức giá chỉ gấp 2 lần lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu, bạn chắc chắn sẽ tạo ra lợi nhuận. Đó là quan điểm đầu tư của Ben Graham, và bạn có thể kiếm tiền từ cách này. Nhưng nếu bạn phải quản lý số tiền lớn hơn, bạn phải theo cách của Fisher/Charlie, và mua những công ty lớn. Berkshire hiện tìm kiếm các công ty lớn, tài chính lành mạnh. Giống như Nebraska Furniture Mart mà chúng tôi mua vào năm 1983, hiện lợi nhuận của công ty đã lớn mạnh khoảng 20 lần. Charlie từng nói với tôi “Anh sẽ không bao giờ phản đối tôi, vì anh thông minh và tôi thì luôn đúng.”
3) Quy trình ông áp dụng khi viết thư gửi đến cổ đông hằng năm là gì? Ông quyết định ông sẽ viết gì trong đó bằng cách nào?
WB: Tôi đã hoàn thành thư gửi cổ đông thường niên năm 2013, và tôi sẽ gửi nó đi vào đúng ngày 28 tháng 2. Tôi biết rõ tôi sẽ nói gì, và chỉ cần điền thêm những con số vào đó, rồi gửi đến cổ đông của mình.
Tôi cố nghĩ cổ đông của mình như là đối tác của tôi. Tôi cố nghĩ những thông tin mà tôi muốn họ gửi cho tôi, nếu họ ở cương vị giống như tôi đang điều hành BRK, còn tôi là một cổ đông đầu tư vào công ty. Điều gì tôi muốn biết? Đây là những gì tôi sẽ nói với họ. Bản nháp đầu tiên, tôi sẽ gửi đến chị gái của mình, người vốn không rành lắm về tài chính. “Gửi những người chị gái” – Tôi giải thích theo cách họ muốn biết điều gì ở địa vị của họ. Tôi cũng thích dành một phần thư thường niền cho những bài học chung, vốn không liên quan trực tiếp đến Berkshire. Năm nay, phần này sẽ chiếm khoảng 2600 từ (trong tổng số 11500 từ của thư thường niên) mà tôi dành để chia sẻ những quan điểm về đầu tư. Tôi viết như thể đang nói chuyện với mọi người để chia sẻ những quan điểm về đầu tư, và họ nên làm gì để đầu tư. Tôi lựa chọn một chủ đề, và chỉ viết về nó trong phần này, hằng năm. Một vài người sẽ hứng thú, một số thì không. Nếu họ dành phần lớn tài sản vì tin tưởng tôi nên đầu tư, tôi thích nói chuyện với họ qua thư thường niên như thể họ đang ngồi trong phòng nói chuyện với tôi, về những nguyên lý kinh tế của BRK, và do đó, mọi người có thể biết chúng tôi đang làm gì.
Vào năm 1956, tôi mua một sổ cái với giá 0,49 đô, 2 mảnh giấy cho một biên bản đối tác, nhưng tôi không lo lắng về hợp đồng đối tác. Tôi chỉ giải thích những quy tắc nền tảng trong khoảng nửa trang: Đây là những gì tôi có thể làm, đây là những gì tôi không thể làm, đây là những gì tôi dự định sẽ làm, và đây là những gì tôi dùng làm thước đo cho thành công của mình. Nếu chúng tốt cho bạn, vậy thì hãy mua chúng. Nếu bạn không muốn mua chúng, đừng mua – chúng ta vẫn có thể trở thành những người bạn. Những nguyên tắc nền tảng này là kim chỉ nam cho các báo cáo của Berkshire Hathaway, được thiết kế sao cho nhà đầu tư có thể hiểu rõ. Trong những nguyên tắc nền tảng của chúng tôi, mặc dù ban quản trị của chúng tôi là doanh nghiệp, nhưng thái độ của chúng tôi luôn duy trì ở quan hệ đối tác. Chúng tôi xem bạn như những đối tác. Ít nhất chúng ta phải có nền tảng chung gì đó có thể chia sẻ được, cũng giống như một cuộc hôn nhân. Sẽ thật điên rồ trong hôn nhân, nếu hai người có những cách nhìn khác nhau ở những điểm quan trọng. Báo cáo thường niên năm nay tôi hầu như đã chuẩn bị sẵn sàng. BRK có những cổ đông đặt biệt, trong số họ có những người đầu tư đến 80% giá trị tài sản ròng của họ vào BRK. Riêng tôi, 100% tài sản của tôi là nằm ở BRK. Nhưng nếu thị trường đi xuống 50%, có thể chúng tôi sẽ viết lại báo cáo này (cười).
4) Tại sao ông chuyển đổi chứng quyền đầu tư Goldman Sachs thành những cổ phần nhỏ hơn vào công ty?
WB: Goldman Sachs và GE, chúng tôi đã giúp họ về mặt tài chính trong năm 2008, điều mà tôi chưa từng mơ có ngày sẽ xảy ra (Thử tưởng tượng GE gọi cho bạn, và nhờ bạn giúp đỡ tài chính cho họ). BRK đã nhận các chứng quyền cổ phiếu ưu đãi, đáo hạn trong 5 năm (vào tháng 9 năm 2013). Các chứng quyền có thể mua 5 tỷ đô cổ phiếu phổ thông của Goldman Sachs, và 3 tỷ đô cổ phiếu phổ thông của GE. Nếu chúng tôi thực hiện, chúng tôi có thể đầu tư thêm 8 tỷ đô. Cả 2 công ty này đều không muốn phát hành thêm cổ phiếu mới. Đầu năm nay, chúng tôi đã quyết định, họ không muốn phát hành thêm hoàn toàn cổ phiếu mới, chúng tôi cũng không muốn đầu tư trọn 8 tỷ đô cho số chứng quyền này. Vậy thì chúng ta hãy làm một thỏa thuận, và cả hai bên đều đồng ý. Chúng tôi không muốn phải trả tiền mặt, còn họ thì không muốn phát hành hoàn toàn số cổ phiếu chuyển đổi từ chứng quyền. BRK và Goldman Sachs đạt được thỏa thuận, chúng tôi sẽ sở hữu thêm 2 tỷ đô cổ phiếu của ngân hàng mà không tốn tiền mặt, còn riêng GE là 200 triệu đô cổ phiếu. BRK vẫn còn duy nhất một đợt phát hành chứng quyền lớn tồn tại, đó là khoản đầu tư vào Bank of America. Chúng tôi sở hữu những chứng quyền cho phép chúng tôi có thể mua 700 triệu cổ phiếu ở mức giá 7,14 đô/cổ phiếu (trị giá 5 tỷ đô) vào tháng 8 năm 2021. Chúng tôi sẽ nắm giữ số chứng quyền này cho đến khi cổ tức trả cao hơn, hoặc chúng tôi sẽ giữ quyền này cho đến lúc trước đáo hạn. Các thương vụ với Goldman Sachs và GE đều thú vị, ai mà đoán được chúng có thể xảy ra cách đây tầm 5 năm. Thị trường tiền tệ sụp đổ vì vụ phá sản của Lehman. Các quỹ thị trường tiền tệ nắm giữ rất nhiều giấy tờ có giá của Lehman. Mọi thứ xảy ra chỉ qua một đêm, hơn 30 triệu người Mỹ vốn tin thị trường tiền tệ là an toàn, và rồi, ngân hàng Lehman sụp đổ. Điều này khiến một quỹ thị trường tiền tệ lớn nứt gãy, mất giá, và tạo ra một cơn dư chấn âm thầm nhưng tác động lớn lên toàn thị trường tiền tệ. Có hơn 3,5 nghìn tỷ đô nằm ở các quỹ thị trường tiền tệ, và 175 tỷ đô đã chảy ra ngoài chỉ trong vòng 3 ngày sau khi Lehman phá sản. Tất cả các quỹ thị trường tiền tệ đều nắm giữ các thương phiếu. Những công ty như GE lại càng sở hữu nhiều thương phiếu. Sau khi Lehman sụp đổ, ngành công nghiệp Mỹ như đình trệ. Cựu tổng thống George Bush đã phát biểu “Nếu tiền không được nới lỏng, cơn địa chấn này sẽ còn dữ dội” – Tôi tin rằng, đây là phát biểu kinh tế vĩ đại nhất mọi thời đại. Đây là lý do vì sao ông ủng hộ kế hoạch cứu thị trường của Paulson và Bernanke. Những công ty phụ thuộc vào thị trường thương phiếu. Vào tháng 9 năm 2008, chúng ta đã đến bên bờ vực nguy hiểm. Nếu Paulson và Bernanke không can thiệp, chỉ trong vòng hơn 2 ngày, mọi thứ đều có thể đã chấm dứt. BRK luôn giữ khoảng 20 tỷ đô tiền mặt, hoặc hơn. Điều này thoạt nghe thì có vẻ điên rồ, tại sao chúng tôi lại cần làm như thế, nhưng đến một ngày nào đó trong vòng 100 năm nữa, khi thế giới đứng lại một lần nữa, chúng tôi đã sẵn sàng. Tiền mặt ở thời điểm đó lại như oxy. Khi bạn không cần tiền, bạn không để ý đến nó. Khi bạn cần chúng, tiền là thứ duy nhất bạn cần. Chúng tôi hoạt động ở mức độ thanh khoản không ai có thể đạt được. Chúng tôi không hoạt động như các ngân hàng. Bộ Tài chính Mỹ không có nghĩa vụ bảo đảm an toàn cho các quỹ thị trường tiền tệ. Điều này chỉ có thể đạt được thông qua Quốc hội. Paulson đã thành lập một quỹ bình ổn trao đổi vào tháng 9 năm 2008 để bảo đảm sự an toàn cho các quỹ thị trường tiền tệ. Điều này đã giúp cứu vãn thị trường các quỹ tiền tệ. Điều này có thể còn xảy ra vài lần trong suốt cuộc đời của bạn. 2 điều bạn cần lưu ý nếu sự kiện này xảy ra lần nữa – đừng để nó phá hủy bạn, và nếu bạn có tiền, bạn sẽ có cơ hội mua những thứ ở mức giá bạn không thể tin. Sợ hãi lan truyền rất nhanh, nó như một trận dịch. Khi sợ hãi, sự thông minh dường như cũng ra đi. Sự tự tin chỉ trở lại một lần sau đó, nhưng không phổ biến. Sẽ có những thời điểm sợ hãi làm tê liệt thế giới đầu tư. Bạn không muốn sở hữu tiền vào thời điểm đó, và nếu bạn có tiền, bạn sẽ muốn mua vào những thời điểm này. “Hãy tham lam khi người khác sợ hãi, và hãy sợ hãi khi người khác tham lam.”
5) Những hiểu biết về thị trường đã giúp gì trong việc xây dựng quan điểm chính trị của ông?
WB: Tôi không cho rằng kiến thức về thị trường giúp ích tôi trong vấn đề này. Quan điểm chính trị của tôi được hình thành thông qua quá trình này. Thử tưởng tượng trước khi bạn chào đời 24 tiếng, một vị thần xuất hiện và nói với bạn rằng “Bạn là một người cực kỳ có trách nhiệm, thông minh, tiềm năng.” Bạn sẽ chào đời trong vòng 24 giờ tới, trách nhiệm của tôi ở đây là phải nói cho bạn biết hệ thống chính trị, kinh tế, xã hội mà bạn sắp sửa tiếp xúc. Bạn có thể đặt ra những luật lệ, tất cả những gì bạn muốn: bất kỳ một hệ thống chính trị, dân chủ, thượng viện, cấu trúc kinh tế, cộng sản, tư bản, v.v.. và tôi bảo đảm thế giới này sẽ đứng về phía bạn, con cái và cháu chắt của bạn. Vậy tóm lại ở đây điều tôi muốn nói là gì? Trước khi bạn sinh ra, đã tồn tại hơn 7 tỷ người rồi, và bạn sắp sửa là 1 trong số họ. Hãy hòa nhập vào đó, và đó là những gì bạn có thể nhận được – bạn có thể sinh ra thông minh hoặc không, khỏe mạnh hay kém may mắn hơn, da màu hay da trắng, sinh ra ở Mỹ hay Bangladesh, v.v… Bạn không thể biết mình sẽ là ai khi được sinh ra. Không biết mình sẽ như thế nào khi sinh ra, vậy bạn có thể cải tạo thế giới này bằng cách nào? Bạn muốn mình sinh ra là một người nam? Tuy nhiên, cơ hội 50/50 bạn sinh ra là nữ. Nếu bạn nghĩ về thế giới chính trị, bạn muốn một hệ thống mà ở đó tạo điều kiện cho con người theo đuổi những gì mình muốn. Bạn mong muốn tổng sản phẩm xã hội tăng lên vì bạn sẽ có thêm thịnh vượng để chia sẻ với những người xung quanh. Nước Mỹ là một hệ thống tuyệt vời, với thu nhập đầu người đạt mức 50.000 đô, tăng 6 lần so với lúc tôi được sinh ra, chỉ trong vòng một đời người. Nhưng nếu không biết mình là ai khi sinh ra, bạn mong muốn một hệ thống một khi tạo ra sản phẩm cho xã hội, không một ai bị bỏ lại phía sau. Bạn muốn tạo cơ hội cho những thành viên ưu tú nhất, không muốn bình đẳng về mặt kết quả, nhưng lại muốn những ai kém may mắn hơn vẫn có một cuộc sống khấm khá. Bạn cũng không muốn nỗi sợ hãi tồn tại trong mỗi người – những nỗi sợ thiếu hụt tiền bạc lúc về già, sợ chi phí chăm sóc sức khỏe. Tôi gọi đây là “Trò chơi xổ số.” Các chị gái của tôi không có chung một tấm vé giống nhau. Điều mà họ kỳ vọng trong cuộc sống là một hôn nhân tốt đẹp, làm việc ở vai trò một y tá, giáo viên, v.v… Nếu bạn kiến tạo nên thế giới này dựa trên thực tế cơ hội 50/50 cho cả nam và nữ, bạn không muốn một thế giới như thế này cho những người phụ nữ - bạn quý trọng giới nữ. Hãy kiến thiết thế giới của bạn theo cách này, và đó nên là triết lý bạn theo đuổi. Tôi nhìn vào danh sách Forbes 400, những con số, và xem xét những gì đã thay đổi trong suốt 30 năm qua. Người Mỹ tuy vẫn còn ở chót bảng nhưng chúng ta đã có những cải thiện, và điều này thật tuyệt vời, nhưng chúng ta không muốn một xã hội bất bình đẳng như thế. Chỉ có những chính phủ mới có thể sửa chữa những khiếm khuyết này. Hãy nhìn nhận bản thân bạn muốn thế giới này trong đôi mắt mình như thế nào, nếu bạn không biết mình là ai khi sinh ra. Nếu bạn không sẵn sàng với trò chơi may rủi mình sẽ là ai ngẫu nhiên trong 100 người ngoài kia, bạn thật may mắn! 1% trong số 7 tỷ người. Mỗi cá thể hoàn toàn khác biệt, và bạn không thể nói rằng mình làm mọi việc là vì bản thân mình. Chúng ta đều có những người thầy cô, và những người đi trước chỉ bảo chúng ta nên trở thành người như thế nào. Chúng ta không thể để mọi người trượt dài phía sau. Tất cả mỗi người chúng ta hoàn toàn đều mang bản chất tốt đẹp.
6) Ông là một trong số những CEO nam trọng vọng phụ nữ nơi công sở. Ông có thể cho biết lý do vì sao ông có lựa chọn này, và chúng ta có thể làm gì để đóng góp trí tuệ ở nơi làm việc? (câu hỏi từ một nữ sinh viên)
WB: Chúng ta đã viết Tuyên ngôn Độc lập vào năm 1776, rằng “Tất cả mọi người sinh ra đều bình đẳng.” Năm 1789, chúng ta viết nên Hiến pháp, và chỉ mới đề cập người da màu chỉ chiếm 3/5 trong một con người. Điều này còn rất thiếu sót. Ông cha lập quốc chúng ta đã viết những điều này mà không xem xét ở góc độ về giới. Họ luôn coi mình ở vị trí của một tổng thống, và dùng những giới từ như “Ông ta/anh ta” (He). Dĩ nhiên, tất cả những người đàn ông sinh ra bình đẳng sẽ trở thành những người đàn ông bình đẳng. Trong bài diễn văn nổi tiếng Gettysburg Address, tổng thống Lincoln đã nhắc lại: Mọi người sinh ra đều bình đẳng. Nhưng thực tế không phải như vậy, khi phụ nữ không có quyền được bỏ phiếu, không được thừa kế tài sản ở một vài tiểu bang. Mãi cho đến năm 1920, tức 131 năm sau, quan điểm này mới thay đổi, đầu tiên là quyền bỏ phiếu. Sau năm này, những điều chỉnh về tư pháp được thực hiện trước khi O’Connor xuất hiện. Mọi người kỳ vọng vào tôi với tư cách một đứa trẻ, nhưng những chị gái tôi mặc dù thông minh, nhưng bị gán cho những điều khác biệt. Ở đất nước này, thử nghĩ về những gì chúng ta đã đạt được, khi chỉ mới sử dụng một nửa tài năng. Giờ đây, chúng ta đã bắt đầu khai phá tiềm năng ở một nửa còn lại. Nếu chúng ta chỉ cho phép những ai cao hơn 5’10’’ (khoảng 1m8) mới trở thành những CEO, kế toán, luật sư, còn ai dưới chiều cao này phải trở thành y tá, hay nghề gì khác, điều này thật điên rồ, vì chúng ta không thể khai phá những gì tiềm năng. Điều này cũng tương tự khi nhìn nhận vai trò của người phụ nữ. Không một ai đã nhận ra điều đó, từ cha của tôi cho đến các giáo viên. Phụ nữ lẽ dĩ nhiên họ cũng thông minh và làm việc chăm chỉ như đàn ông. Không ai xuất sắc hơn Carrie khi điều hành những đại hội thường niên ở BRK. Tôi nghĩ chính lối suy nghĩ của một CEO chỉ giao những nhiệm vụ quan trọng nhất cho những người tài năng nhất, lại dựa vào giới tính, là một rào cản. Nhưng chúng ta đang đi đúng hướng. Chúng ta đang hướng đến những lý tưởng mà chúng ta đã đặt ra, mặc dù Jefferson đã chỉ ra từ trước, nhưng phải khá lâu cho đến hiện nay mới thành hiện thực.
7) Ông đánh giá ban quản trị như thế nào khi thâu tóm một công ty?
WB: Tôi giao cho Mrs. B (Nebraska Furniture Mart) kiểm tra xem liệu ban quản trị các công ty được thâu tóm có cần làm việc nữa hay không mà vẫn sống dư dả được, câu trả lời là họ hoàn toàn có thể. Nhưng liệu họ sẽ tiếp tục như vậy sau khi họ nhận được tiền từ BRK trả, còn tôi thì nhận được cổ phiếu của họ? Họ sẽ tiếp tục làm chăm chỉ, cũng như quý trọng đồng tiền vừa chảy vào túi họ?
¾ lãnh đạo ở công ty BRK đều giàu có độc lập. Họ không cần làm việc, nhưng vẫn chọn lựa công việc mình đang làm. Nếu tôi cho anh 4 tỷ đôla, liệu những kết quả tương tự sẽ diễn ra trong một tháng tới? Một năm tới? Tôi không đàm phán hợp đồng; điều mà tôi quan tâm là ban lãnh đạo tiếp tục công việc diễn ra như trước đây. Thông thường, tôi luôn đúng với những đánh giá của mình, và tôi ngày càng chính xác hơn. Họ không cần tôi, nhưng tôi cần họ.
Tại sao tôi phải làm việc? Tôi có thể làm bất cứ thứ gì nếu tôi muốn, nhưng tôi vẫn đến văn phòng mỗi sáng, và không thể chờ đợi lâu hơn để bắt tay ngay vào việc. Tôi yêu những ngày thứ 7 làm việc, nói chuyện với sinh viên. Tại sao tôi phải như vậy? Vì tôi muốn vẽ nên bức tranh của mình. Berkshire Hathaway là bức tranh của tôi. Con người ta yêu thích sáng tạo ra những thứ mới. Tôi nghĩ tôi là Michelangelo, đang vẽ bức Sistine Chapel, mặc dù ai đó có thể coi rằng điều này hơi quá. Điều thứ hai, tôi thích những tràng pháo tay. Tôi thích cảm giác khi người ta đánh giá cao bức tranh của mình. Nếu những người khác có những bức tranh của riêng họ, vậy tôi là ai để nói cho họ biết, họ nên vẽ bức tranh của mình như thế nào? (Giống như ban lãnh đạo) Tôi đánh giá cao những gì họ làm. Tôi biết mình là ai trong cuộc chơi nào, vì thế khi tôi khen ngợi họ, họ biết rằng họ đang nhận sự chấp thuận từ một quan điểm họ muốn nghe. Tôi sở hữu cổ phiếu của họ, nhưng việc kinh doanh vẫn là của họ. Sẽ là một văn hóa tốt đẹp, nếu những nhà quản lý thật sự quan tâm đến doanh nghiệp của mình.
8) Ngày nay, thông tin ở mọi nơi. Ông có nghĩ nếu ông được sinh ra ở Peru hôm nay, ông có thể đạt được những thành tựu tương tự như những gì ông đã và đang có?
WB: Tôi tin là tôi làm được. Thế giới đang đổi thay. Con người có thể vươn đến những tầng lớp kinh tế-xã hội khác nhau. Người Mỹ không làm việc cực hơn để tăng GDP nhiều hơn những nước khác, mà chúng ta chấp nhận cơ hội bình đẳng. Bạn không cần phải làm việc thông minh hơn, mà chỉ cần khai phá những gì tiềm năng lớn hơn. Thế giới cho phép những cơ hội bình đẳng cho bất kỳ một ai.
9) Ông có lời khuyên gì cho những ai muốn đầu tư từ hôm nay, về con đường sự nghiệp?
WB: Bạn chỉ muốn học mọi thứ về đầu tư. Có rất nhiều thứ để học. Hãy học những gì hiệu quả và không hiệu quả với bạn, nơi giá trị tích lũy và nơi giá trị không tạo ra thêm. Nhìn lại mình, khi 11 tuổi (năm 1942), tôi mua 3 cổ phiếu của Cities Service Preferred ở mức giá 38.25 đô/cổ phiếu. Cùng thời điểm đó, chị gái tôi Doris mua 3 cổ phiếu, còn cha tôi mua 4 cổ phiếu. Như vậy, chúng tôi có tổng cộng 10 cổ phiếu. Chị Doris than phiền về giá cổ phiếu mỗi ngày khi đến trường. Vì thế, tôi đã bán chúng đi ở mức giá 42 đô/cổ phiếu. 2 năm sau đó, giá của cổ phiếu công ty này được giao dịch ở mức 200 đô.
Tôi cố gắng quản lý tiền theo những báo cáo kiểm toán, vì như thế sẽ dễ thuyết phục người khác hơn khi tôi làm tốt. Tôi thích điều hành doanh nghiệp hơn là đầu tư. Xây dựng những doanh nghiệp theo tôi thú vị hơn là đầu tư tiền bạc nay đây mai đó.
Todd Combs và Ted Weschler mỗi người quản lý 6,5 tỷ đôla. Họ có thể kiếm được nhiều hơn nếu họ điều hành các quỹ hedge fund cho riêng mình. Nhưng họ vẫn thích làm việc tại Berkshire. Họ có đủ tiền. Họ có những tính cách mà tôi ngưỡng mộ.
10) Câu hỏi tìm kiếm lời khuyên dành cho phụ nữ
WB: Tôi khuyên bạn tìm đọc cuốn Personal History của Katherine Graham. Những vị tổng thống phải đọc quyển này để hiểu rõ bà là ai. Bà đã vượt qua nghịch cảnh, khi mẹ và chồng bà cho rằng bà không làm được điều gì. Nhiều phụ nữ thành công trong xã hội hôm nay ở vị trí các nữ CEO. Susan Jacques, CEO của Borsheim’s sẽ chuẩn bị là người lãnh đạo của Hiệp hội đá quý thế giới.
11) Ông là người đầu tiên sử dụng thuật ngữ “con hào” (moat) để nói đến lợi thế cạnh tranh. Morningstar đã xây dựng công ty xoay quanh tiêu chí này. Ông nghĩ gì về thành quả của Morningstar về việc phát hiện ra các “con hào”?
WB: Tôi nghĩ họ đang làm một việc tốt. Tôi xây dựng quan điểm lợi thế cạnh tranh này cách đây hơn 40 năm, vì ở thế giới tư bản, bạn phải có những lâu đài kinh tế. Apple, Microsoft, v.v… là một trong số đó. Một số có những lâu đài nhỏ hơn. Nếu bạn sở hữu một lâu đài trong thế giới tư bản, người khác sẽ cố nắm bắt điều này. Bạn cần 2 thứ - một con hào bao quanh lâu đài, và một hiệp sĩ canh giữ lâu đài, tìm cách mở rộng con hào xung quanh lâu đài. Coca Cola đã xây dựng con hào như thế nào? Họ đã tạo ra trong tâm trí mỗi người khi nghĩ về Coca Cola là nghĩ về hạnh phúc. Con hào là những gì trong tâm trí của bạn. Con hào ngành đường sắt là rào cản gia nhập ngành lớn. Con hào của Geico là giá thấp. Mỗi ngày chúng ta đều cố gắng mở rộng con hào của mình. See’s Candies tạo ra con hào trong tâm trí khách hàng của mình. Đó là một món quá ý nghĩa hơn vào ngày Valentine hơn là Russell Stover. Giá cổ phiếu See’s Candies đã tăng mỗi năm trong suốt 41 năm qua. BRK mua See’s Candies với số tiền 25 triệu đô vào năm 1972. Đến hôm nay, lợi nhuận của công ty là 80 triệu đôla. Richard Branson đã thất bại cách đây 10 năm với thương vụ Virgin Cola. Snickers là thương hiệu kẹo nổi tiếng hạng nhất trong 40 năm qua.
12) Làm cách nào ông cân bằng giữa công việc và cuộc sống, và lời khuyên của ông dành cho những nhân viên trẻ là gì?
WB: Quyết định quan trọng nhất bạn phải làm là chọn lựa người sẽ chung sống cùng bạn trong suốt cuộc đời. Điều quan trọng là bạn nghĩ lớn lao, nhưng cần chắc chắn, bạn đời của bạn cũng có chung suy nghĩ giống bạn. Đừng cưới ai đó để thay đổi họ. Hãy cưới ai tốt hơn bạn. Luôn luôn làm bạn với những người xuất sắc hơn bạn.
13) Ông có mục tiêu vượt qua chỉ số công nghiệp Down Jones 10% mỗi năm hay không?
WB: Những năm trước đây, tôi đã cố gắng chiến thắng kết quả của chỉ số Dow (nay có thể là chỉ số S&P). Mục tiêu là vượt chỉ số Down 10% năm nay. Nếu chỉ số Down giảm 20%, và chúng tôi giảm 10%, mục tiêu như vậy coi như đạt được. Chúng tôi không có những con số mà chúng tôi có thể tạo ra như với doanh nghiệp hay chứng khoán. Chúng tôi làm những gì chúng tôi nghĩ có thể là tốt nhất ở mỗi thời điểm. Liệu đó có phải là điều thông minh nhất chúng tôi có thể làm, trong khả năng của chúng tôi, và không cản trở nguồn lực của chúng tôi? Chúng tôi hy vọng là có. Chúng tôi thường nghĩ về giá trị của công ty là giá trị hiện tại của những dòng tiền cho tới ngày phán xét.
Nếu bạn quay trở lại với triết lý đầu tư đã từng xuất hiện cách đây 2600 năm, bạn có thể nghe đến câu: “Một con chim trong tay đáng giá hơn hai con chim trong bụi rậm.” Tuy nhiên, bạn cần đặt câu hỏi cho quan điểm này – Làm cách nào bạn chắc chắn có hai con chim trong bụi? Bụi rậm có cách xa hay không? Lãi suất là gì? (Cười)
Trong việc đầu tư, bạn bỏ tiền ra hôm nay, và nhận lại nhiều tiền hơn vào sau này. Berkshire luôn đặt nhiều con chim hơn trong bụi theo thời gian.
Nếu bạn quản lý chỉ 1 triệu đô, bạn có thể vượt chỉ số S&P 500 10% mà không gặp rủi ro hay vay nợ.
14) Vụ đàm phán khó khăn nhất nào mà ông từng tham gia? Ông đã phát triển chiến lược đàm phán của mình như thế nào?
WB: Tôi thật sự học được những bài học về đàm phán từ cha tôi. Mỗi người có một phong cách rất khác nhau trong đàm phán. Tôi không muốn khi một cuộc đàm phán diễn ra, chúng ta “phải kết thúc” ở một vài điểm nào đó. Chúng ta tấn công trong các cuộc đàm phán, nhưng lại mong muốn đối phương không làm vậy với mình. Hoặc là chúng ta kết thúc sớm cuộc đàm phán, hoặc một bên sẽ áp đảo bên kia. Phong cách đàm phán của tôi khác so với hầu hết mọi người, chỉ nói những gì tôi làm. Nếu bạn làm một điều gì đó trong suốt cuộc đời bạn, vậy thì hãy gắn bó với nó suốt đời. Tôi có thể rời bỏ mọi thứ. Tôi nói tôi sẽ trả X đôla, thì thông thường, đây là thương vụ tốt nhất, và tôi không chấp nhận hạ giá xuống. Bạn cần thời gian và tiền bạc để ra quyết định như thế. Tôi chỉ nói những gì tôi sẽ trả, và điều này chỉ diễn ra thuận lợi khi bạn đã có danh tiếng. Các cuộc đàm phán có lợi là tạo ra cho bạn cơ hội rời bỏ nếu chúng không thật sự tốt. Đàm phán với người bạn yêu là một sai lầm tồi tệ. Nó mang tính hủy hoại. Sức mạnh lớn nhất trên thế giới này là yêu thương không điều kiện.
15) Sai lầm đầu tư lớn nhất mà ông đã gặp phải là gì, và ông đã học được gì từ điều này?
WB: Tốt hơn là chúng ta nên học hỏi từ sai lầm của người khác ơn là từ bản thân mình. Hãy nhìn vào những doanh nghiệp đã thất bại. Tôi không tin chúng ta không thể vượt lên chính mình sau những sai lầm, bởi chúng ta luôn gặp sai lầm. Sai lầm lớn nhất của tôi là mua Berkshire Hathaway và cố gắng làm cho nó trở nên tốt hơn. Chúng tôi đã đầu tư toàn bộ tiền của mình vào một doanh nghiệp tồi, chôn vốn của mình ở đây trong suốt 20 năm. Thậm chí sau khi đã thâu tóm National Indemnity. BRK là nền móng để chúng tôi vươn lên, và đây là một sai lầm. Bạn không thể chơi một cuộc chơi mà không phạm sai lầm. Chúng tôi đã mua Dexter Shoe với mức 400 triệu đô bằng cổ phiếu BRK, và nay chúng có giá 5-6 tỷ đô. Dexter Shoe đã phá sản trước sự cạnh tranh khốc liệt từ thương trường quốc tế. Chúng tôi đã mất 2 tỷ đô khi đầu tư vào trái phiếu Energy Future Holding mà KKR đã đầu tư. KKR mất 8 tỷ đô.
16) Khi quản lý tiền của người khác và phạm sai lầm, ông xử lý như thế nào về vấn đề trách nhiệm và gánh nặng của mình?
WB: Tôi sẽ nói với họ ngay từ đầu tôi sẽ gặp phải sai lầm, nhưng mục đích thì là làm như thế này, thế này và thế này. Tôi có thể phạm sai lầm để đạt được điều đó, nhưng tôi sẽ tìm cách đạt được mục đích. Tôi cố gắng điều hành theo cách tôi có thể đánh mất một số tiền lớn tổng cộng theo thời gian, và nếu rơi vào trường hợp đó, tôi nên làm gì. Tôi có thể không tạo ra nhiều tiền nhất theo cách này, nhưng tôi sẽ giảm thiểu tối đa rủi ro lỗ vĩnh viễn. Nếu xác suất xảy ra là 1/1000 mà một quyết định đầu tư có thể đe dọa, gây ra một khoản lỗ vĩnh viễn đối với người khác, tôi sẽ không làm việc đó.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét